Energiedrankjes, cola, snoep, vruchtensap… Pubers worden aan alle kanten verleid om ongezond te eten en te drinken. Weten zij eigen zelf wel wat gezond is en wat ongezond? Tandarts Mahsa Rezaei ging in gesprek met vijf pubers.
“Wat? Is de tandarts voor kinderen gratis?! Dat wist ik niet!” Ryans mond valt ervan open. Hij en zijn klasgenoten Noa, Edu, Kike en Juliette (allen elf jaar oud) bladeren door het boekje 10 tips voor slimme 10ers: mondgezondheid in de puberTIJD. Alle vijf zeggen ze keurig twee keer per dag te poetsen, elektrisch.
Ryan, de zoon van Rezaei, flosst af en toe ’s avonds zelfs. Juliette geeft toe dat ze ’s avonds soms geen zin heeft om te poetsen. “Maar dan komen m’n ouders er toch wel achter, dus doe ik het alsnog.” Ook bij Ryan schiet het poetsen er ’s avonds wel eens bij in, maar dan poetst hij de volgende ochtend extra goed om het een beetje goed te maken.
Kike en Noa hebben wel eens een gaatje gehad. Bij Kike is het element gevuld, bij Noa zit het gaatje er nog, maar ze houdt deze kies extra goed schoon. “Waarom denken jullie dat het nu belangrijk is om goed te poetsen?” vraagt Rezaei. “Je melktanden worden nog gewisseld, maar je echte tanden, die daarna komen, blijven voor altijd,” denkt Juliette.
Rezaei beaamt dat. “Maar niet alleen je tanden zijn belangrijk, ook je tandvlees. Want in je puberteit krijg je door hormonen makkelijker ontstekingen aan je tandvlees. Als je daar een beetje laks in bent, zie je de effecten eerder dan wanneer je jonger bent.”
Geen siroop, maar water
Maar natuurlijk is niet alleen goed poetsen belangrijk om de mond gezond te houden. Zoveel is ook de vijf achtstegroepers duidelijk. Als Rezaei vraagt wat er nog meer van belang is, klinkt het in koor: “Eten! Niet te veel suiker.” “En uien!” vult Ryan aan. “Want daarvan gaat je adem stinken. Dan kun je het beste daarna even een kauwgumpje eten om het weer fris te maken.”
Water drinken is juist goed voor je, daar zijn de tieners het over eens. En geen siroop, want daar zit suiker in en dat is slecht voor tanden, legt Rezaei uit. “Suiker is het beste voedingsmiddel voor de bacteriën in onze mond”, legt ze de pubers uit. “En daar hebben we er veel van. Dus als je veel suiker eet, kunnen de bacteriën zich formeren en je glazuur aantasten.”
De kinderen knikken alsof ze dat allang weten. Ook weten ze dat veel producten waarvan je het niet zou verwachten suiker bevatten. “Pasta, muesli, brood…” somt Kike op. En dan zijn er nog producten waarvan fabrikanten doen lijken alsof ze heel gezond zijn. Bijvoorbeeld sappen met zogenaamd ‘vers fruit’.
Bij Noa thuis staat er wel eens Karvan Cévitam in de koelkast. “Daar staat op dat het vol vitaminen zit. Klopt dat dan niet?” Het bestaat vooral uit veel suiker, legt Rezaei uit. “Alle voedingsstoffen die eindigen op -ose, bijvoorbeeld fructose en glucose, zijn niet goed voor je gebit.”
Kwarktaart en sinas
Na een pittige hockeytraining op een warme zomerdag snakken de klasgenoten vooral naar een flesje water. Cola? Dat lust Noa niet eens, wat haar op een verbaasd gezicht van Kike komt te staan. “Heb je het dan nog nooit op?” “Een keertje, maar ik vond het niet lekker,” zegt Noa.
Ryan vindt dat een blikje fris af en toe best wel mag. “Soms wil je zo graag een glas sinas of ijsthee, vooral als het warm is. Dan kan het best wel een keertje.” Wanneer hebben ze moeite om de verleiding van zoetigheid te weerstaan? “Op feestjes vind ik het wel lastig”, geeft Edu toe. Noa sluit zich daarbij aan. “Vooral als er aardbeienkwarktaart op tafel staat, daar kan ik echt geen nee tegen zeggen!”
Rezaei vindt dat allemaal niet zo gek. “We hebben allemaal onze verleidingen. Je moet bij mij geen chocoladerozijnen op tafel zetten, dan zijn ze binnen een mum van tijd op! Het is heel moeilijk om helemaal zonder suiker te leven, omdat het in zoveel producten zit. Belangrijk voor jullie is om er bewust mee om te gaan.”
Mochten de vrienden toch zin hebben in een tussendoortje, dan kunnen ze het beste kiezen voor noten, tipt Rezaei. “Die mogen altijd, ze zijn niet slecht voor je gebit.” Ook dat is voor de vijf niet nieuw.
Vieze zwarte tanden
Kike, Edu, Noa, Juliette en Ryan zijn voorbeeldkinderen: voor een groot deel weten ze wat ze voor een gezond gebit beter kunnen laten staan. De vijf beseffen dat niet al hun leeftijdsgenoten daarvan op de hoogte zijn. Hoe zouden tandartsen pubers kunnen motiveren hun mond gezond te houden? Noa denkt dat het kan helpen als tandartsen foto’s of filmpjes van slechte gebitten laten zien. “Dan zie je wat er gebeurt als je niet goed poetst. Misschien schrikt dat af.”
Rezaei vindt het een goed idee. Ryan denkt dat tandartsen jongeren ook kunnen helpen door ze positieve feedback te geven en doelen te stellen. “Stel dat je zestig procent tandplaque hebt, probeer dat de volgende keer te verlagen naar bijvoorbeeld veertig procent.”
Wat Rezaei betreft kan er op media als Instagram en YouTube, waar pubers veel tijd doorbrengen, in de vorm van korte video’s meer reclame worden gemaakt voor een gezonde mond. Juliette zag al eens een filmpje waarin duidelijk werd gemaakt dat je van roken slechte tanden krijgt. “Die waren helemaal vies en zwart”, zegt ze met een vies gezicht.
Dus je kunt wel stellen dat schoonheid ook door je glimlach wordt bepaald, vraagt Rezaei. Er volgt een volmondig ja. “You’re never fully dressed without a smile!” roept Juliette. Edu doet er nog een schepje bovenop: “Het mooiste wat je kunt dragen is een glimlach.” Zijn oma heeft een kunstgebit en dat valt wel eens uit haar mond. Dat vinden hij en zijn broer Kike grappig.
Kantine en snoepautomaten
In augustus verruilen de vijf de basisschool voor het voortgezet onderwijs. Daar is de verleiding van de schoolkantine, waar je elk moment van de dag een chocoladereep, blikje fris of andere zoete versnapering kunt kopen. En de scholieren kunnen het ook nog eens stiekem doen, zonder dat hun ouders het hoeven te weten.
Hoe kijken de toekomstige brugpiepers daar tegenaan? Stuk voor stuk zijn ze van plan om gewoon boterhammen van thuis mee te gaan nemen. Noa: “Ik denk dat ik wel eens iets zal halen uit de automaat of kantine, misschien een keer per week of zo. Ik denk niet dat mijn ouders dat erg zouden vinden.”
De klasgenoten hebben nu iemand in de klas die elke dag een halve liter ijsthee meeneemt én ook nog eens een suikerwafel. Ze zijn het er roerend over eens dat dat echt niet kan. “Soms heeft ze ook nog Mentos mee en lolly’s!” zegt Ryan geschokt. Dat deze bij het groepje vrienden nooit in de lunchtrommels te vinden zullen zijn, is duidelijk.
Ze zijn overigens blij dat ze op de middelbare school ook vakken als biologie krijgen, want ze vinden het jammer dat er nu op school weinig aandacht aan het gebit en de mond wordt besteed. Vooral Ryan is daar blij mee. Hij wil later in de voetsporen van zijn ouders treden, net als zijn broer, die na de zomer met de opleiding tot tandarts aan ACTA start.
Bron: KNMT
