Waarom zijn mensen bang voor de tandarts?

De oorzaken van angst voor de tandarts kunnen heel verschillend zijn en gaan vaak terug tot de jeugd. Iemand met angst heeft in veel gevallen het nodige te verduren gehad bij de (school)tandarts. In andere gevallen is de angst doorgegeven door de ouders of afkomstig van 'griezelverhalen' op school.

De meeste mensen die tegen een tandartsbezoek opzien, gaan gelukkig wel. Toch blijven ze bang voor de boor of de verdovingsinjectie. Anderen zijn bang voor de pijn en denken voortdurend dat de tandarts een zenuw of hun tong gaat doorboren.

Hoe voorkom ik dat mijn kind bang wordt voor de tandarts?

Om angst op latere leeftijd zoveel mogelijk te beperken is het van belang dat je je kind zo vroeg mogelijk meeneemt naar de tandarts. Uit onderzoek blijkt dat hoe eerder een kind went aan de tandarts, hoe kleiner de kans is dat er later angst ontstaat.

Een aantal tips voor tijdens de behandeling van je kind:

• Wees je bewust van je eigen gedrag: straal niet uit dat je bang zou moeten zijn voor de tandarts. Benader het bezoek aan de tandarts ontspannen.
• Voor jonge kinderen is het goed als één van de ouders tijdens de controle of behandeling aanwezig is. Oudere kinderen kunnen proberen het in hun eentje te doen. Daardoor krijgen ze meer zelfvertrouwen.
• Blijf je er als ouder bij? Laat dan zoveel mogelijk over aan de tandarts. Doe geen valse beloftes, zoals: ‘Je voelt absoluut niks’. Als het dan tóch pijn doet, kan je kind zich verraden voelen.
• Je kunt je kind belonen als het zich flink houdt. Geeft het een klein presentje, laat het een uurtje langer opblijven of verzin iets anders leuks. Beloon altijd pas achteraf en beloof geen dingen vooraf (“Als je doet wat de tandarts zegt dan krijg je…..”). Dit leidt nogal eens tot lastige onderhandelingen met het kind. 

Wat kan ik doen als ik bang ben voor de tandarts?

De tandheelkundige techniek is de laatste jaren sterk ontwikkeld. De spookverhalen van vroeger zijn allang verleden tijd. Zo kan tegenwoordig in principe alles vrijwel pijnloos.

Een aantal tips om je angst te verminderen:

• Wat ook de oorzaak van je angst is, zorg voor een sfeer van wederzijds vertrouwen tussen jou en je tandarts
• Als je bang bent een behandeling te ondergaan, praat er dan over met je tandarts. Hij is er dan op voorbereid en kan eventueel extra tijd voor je nemen.
• Laat je informeren over het soort behandelingen dat je te wachten staat, over wat er gaat gebeuren en waarom. Overweeg of het voor jou prettiger is om met een spiegel mee te kijken tijdens de behandeling, als dat kan.
• Heb je angst voor pijn? Sta er dan op dat je verdoofd wordt.
• Iedereen heeft behoefte aan controle. Spreek daarom met de tandarts een teken af, zoals het opsteken van je hand, waarop de tandarts de behandeling kan onderbreken. Zo heb je het gevoel dat je iets van de behandeling in eigen hand houdt.
• Probeer eens of je baat hebt bij ontspannings- of ademhalingsoefeningen. Afleiding helpt vaak nog beter. Vraag eventueel om muziek, waarbij je zoveel mogelijk moeite doet er goed naar te luisteren. Als je aandacht voor de behandeling minder is, zal een eventueel vervelend gevoel minder zijn.
• Heeft je tandarts geen begrip voor jouw angst, schaam je dan niet en zoek desnoods een andere tandarts. Eén die uitleg geeft en begrip toont voor jou en je wensen.

Welke tips zijn er voor mensen met een tandartsfobie?

Als je tandartsbezoek vaak lang uitstelt, gaat het gebit zichtbaar achteruit. Een slecht gebit doet je zelfvertrouwen en je sociale leven zeker geen goed. Je realiseert je wellicht steeds meer dat er van alles aan je gebit gedaan moet worden, waardoor de drempel steeds hoger wordt. Je zult dus iets aan de angst moeten laten doen. En dat liever vroeger dan later. Dan is het beter dit zo snel mogelijk te doen, omdat de schade altijd minder is dan wanneer je het nog langer uitstelt. Een aantal zaken is hierbij van belang:

• Praat er met anderen over. Gebruik de hulp van anderen om je te motiveren en de juiste hulp te vinden. Zij kunnen je ondersteunen bij een belangrijke stap: het begin van de restauratie van je gebit en het einde van de ellende.
• Vraag naar de ervaringen van anderen met hun tandarts. Wie staat bekend als aardig, wie neemt de tijd om mensen gerust te stellen en gaat goed met kinderen om? Zo vindt je een aardige tandarts bij jou in de omgeving.
• Het is belangrijk dat je zelf de eerste afspraak maakt. Maak een afspraak voor een controle van het gebit, maar spreek met de tandarts af dat er de eerste keer niets wordt gedaan. De eerste keer is om kennis te maken en te onderzoeken of het persoonlijk klikt.
• Schakel anderen in om je te helpen je aan de afspraak te houden. Zij kunnen je blijven motiveren toch te gaan (’s ochtends afhalen met een ontbijtje), om je te brengen (en er zeker van te zijn dat je op het laatste moment niet toch een andere afslag neemt) en om je tijdens zo’n eerste bezoek te steunen of eventueel het woord te doen als dat nodig is.
• Bereid de afspraak met de tandarts goed voor. Wat wil je wel en wat wil je beslist niet? Heb je voorkeuren van hoe tandartsen met je dienen om te gaan of andere relevante informatie (röntgenfoto’s etc.)? Zorg dan dat de nieuwe tandarts die informatie krijgt. Als je bang bent dat je het zal vergeten te vertellen, schrijf deze informatie dan even op.

Wat is een angsttandarts?

Zit de angst voor de tandarts te diep? Neem dan je huisarts in vertrouwen en laat je doorverwijzen naar een 'angsttandarts' of een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. 

Hier werken speciaal opgeleide tandartsen en psychologen met elkaar samen. Ze helpen de tandheelkundige behandeling uitvoerbaar te maken en de angst tot op aanvaardbaar niveau te reduceren. 

Kan ik een kalmerend middel krijgen als ik bang ben voor de tandarts?

Sommige tandartsen maken gebruik van kalmerende middelen. Deze kalmerende middelen zoals lachgas, kunnen je helpen te ontspannen tijdens het tandartsbezoek. Ze worden vaak in combinatie met een locale verdoving toegepast. Tandartsen gebruiken deze middelen ook om een minimale verdoving te bewerkstelligen. Hierdoor verkeer je tijdens de behandeling in een ontspannen toestand, maar kan je wel reageren als de tandarts je iets vraagt.

Kalmerende middelen kunnen vooraf, tijdens of na de behandeling worden toegediend en kunnen zowel oraal, via inhalatie als met een injectie worden toegediend.

Kan ik bij de tandarts onder narcose behandeld worden?

Soms kan het nodig zijn dat de tandarts een patiënt onder narcose brengt. Deze verliest daardoor tijdelijk het bewustzijn. Narcose wordt echter zelden toegepast en met name bij heel jonge kinderen of mensen die geen controle hebben over hun bewegingen.

Bron: Angst voor de tandheelkundige behandeling (2006) van prof. dr. A. de Jongh, tandarts angstbegeleiding en Stichting voor Bijzondere Tandheelkunde (SBT)